REINIGEN EN ONTSMETTEN
Consensusdocument
Vaak bestaat er bij zorgverleners onduidelijkheid over wanneer en met welke middelen ze een wonde het best reinigen en of er al dan niet ontsmet moet worden. Daarom heeft EduWond op basis van internationale consensusdocumenten en klinische expertise een Nederlandstalig consensusdocument opgemaakt.
Bij de opmaak van het document werd het internationaal consensusdocument “Wound Infection in Clinical Practice” (International Wound Infection Institute, 2022) als basis gebruikt. Indien andere bronnen werden geraadpleegd, wordt hier in de tekst aan gerefereerd.
Het doel van dit document is om zorgverleners concrete richtlijnen aan te bieden om een doordachte keuze te kunnen maken op het gebied van reiniging en ontsmetting. Deze richtlijnen zijn direct toepasbaar in de dagelijkse praktijk en we streven hierbij naar uniformiteit in wondbedpreparatie en bevordering van een vlotte wondgenezing bij zorgvragers met een (chronische) wonde. Het document maakt gebruik van generieke productnamen en vermeldt merknamen alleen als niet-limitatieve voorbeelden.
Reinigen
Wondreiniging is een fundamenteel onderdeel van wondbedpreparatie.
Bij wondreiniging wordt vuil, bacteriën en dood weefsel verwijderd uit de wonde waardoor een propere omgeving ontstaat die gunstig is voor genezing. Wondreiniging is een belangrijke eerste stap in de wondverzorging en is essentieel voor het verminderen van het risico op complicaties en het bevorderen van een snel en succesvol herstel (Fernandez, 2022).
Ontsmetten
De precieze rol van micro-organismen in wonden en hun impact op de wondgenezing is nog steeds niet duidelijk. Vermoedelijk speelt vooral de inflammatoire respons in antwoord op de bacteriën een belangrijke rol bij een vertraagde wondheling, eerder dan de bacteriële lading als zodanig.
Antiseptica hebben een verstorende of vernietigende werking op bacteriën, schimmels, parasieten en/of virussen, afhankelijk van het type en de concentratie van het preparaat. Vermits antiseptica een laag risico hebben op resistentie, spelen ze dus een belangrijke rol in de beheersing van de microbiële belasting in een wonde. De noodzaak tot gebruik van antibiotica kan worden beperkt en zo ook de ontwikkeling van antibioticaresistentie.
Ontsmetten is een dynamisch proces, waarbij het middel in een bepaalde gebruiksconcentratie gedurende een bepaalde blootstellingstijd moet inwerken om een bepaald aantal micro-organismen uit te kunnen schakelen. Gebruiksconcentratie en blootstellingstijd bepalen dus de mate van reductie van de micro-organismen (Kiopekzis, 2016). De werkwijze van ontsmetten is gelijkaardig aan die van het reinigen van de wonde.