Lichamelijk onderzoek en de klinische kenmerken

Het lichamelijk onderzoek en het inventariseren van de klinische kenmerken kunnen de hulpverlener toelaten een differentiaaldiagnose te stellen en een arteriële problematiek uit te sluiten.

Locatie

Het veneus ulcus is meestal gelokaliseerd op of rond de enkels en in het gebied tussen de enkel en het begin van de kuitspier (1) (figuur 1). Veneuze wonden op de voet komen weinig tot niet voor.

Klinisch beeld

Het visuele beeld van een veneus ulcus kan erg variëren. Het gaat meestal om een grillig, niet goed afgelijnde oppervlakkige wonde met atone wondranden. Het wondbed bevat fibrineus beslag en granulatieweefsel (1). Bij een veneus ulcus is zelden zwarte necrose aanwezig. Door de verhoogde filtratiedruk ten gevolge van veneuze hypertensie, kan een veneus ulcus veel exsudaat produceren (figuur 1).

De omliggende huid is vaak droog, schilferig, fragiel en eczeem kan voorkomen (figuur 2). Dit beeld is echter niet specifiek en kan ook bij een arterieel ulcus gezien worden. Geassocieerd oedeem is vaak aanwezig met eventueel pitting oedeem, vooral tegen de avond (2).

Bij verdere inspectie van het been, zijn vaak duidelijke tekenen van lipodermatosclerose te zien rond de enkel (2). Het been voelt warm, hard en stug aan, glanst en vertoont inflammatoire tekenen. Als gevolg van lipodermatosclerose krijgt het been de vorm van een omgekeerde fles (figuur 3) (2). Vandaar dat deze aandoening in de literatuur ook als ‘flessenhalsbeen’ wordt beschreven. Wanneer deze opvallende vorm niet voorkomt, betekent dit echter niet dat er geen veneus probleem kan zijn. Als gevolg van bijkomend oedeem kan het been een zelfde diameter aannemen van de knie tot de enkel. Dit beeld gaat vaak vooraf aan het veneus ulcus.

Figuur 1

Figuur 2

Figuur 3

Naast lipodermatosclerose kunnen atrophie blanche (witte atrofische gebieden) (figuur 4) en een bruine verkleuring of okerdermatitis (figuur 5) langs het scheenbeen voorkomen (1).

Naast alle voorgaande klinische symptomen, is corona phlebectasia paraplantaris en besenreiser (kransje van bloedvaten) (figuur 6) ook een mogelijk klinisch beeld bij een veneus ulcus. Beide aandoeningen verwijzen naar verwijde venulen langs de binnenste voetrand en eventueel op andere plaatsen op het been. Ze vertonen een typisch beeld dat lijkt op een kransje van bloedvaatjes, ook ‘takkenbosvenen’ genoemd (1).

Figuur 4

Figuur 5

Figuur 6

Afhankelijk van het klinische beeld kan een onderscheid worden gemaakt tussen 3 stadia van veneuze insufficiëntie:

• Stadium 1: Spataders, pitting oedeem op het einde van de dag en een warm aanvoelen van de huid.
• Stadium 2: Blijvend oedeem, donkere huidverkleuring, glanzende huid rond de enkels, atrophie blanche, roodheid, jeuk en schilfering.
• Stadium 3: Lipodermatosclerose en erytheem.

Het veneus ulcus is meestal gelokaliseerd op of rond de mediale enkel en in het gebied tussen de enkel en het begin van de kuitspier. Het visuele beeld kan erg variëren. Het gaat meestal om een grillig afgelijnde, sterk exsuderende oppervlakkige wonde. Het wondbed bevat fibrineus beslag en/of granulatieweefsel.