Er is een onderscheid tussen antiseptica en middelen die een biofilm bestrijden.

Wanneer antiseptica worden gebruikt, zullen die de planktonische bacteriën, die verantwoordelijk zijn voor kolonisatie en het ontwikkelen van een biofilm, vernietigen. Middelen die een biofilm bestrijden, zullen de biofilm zelf aantasten waardoor de micro-organismen nadien gemakkelijker door een antisepticum kunnen worden gedood (Murphy, 2020).

Naast de antiseptica die in dit document zijn opgenomen, zijn er nog diverse antimicrobiële wondverbanden op de markt. Deze groep wordt in dit document niet verder toegelicht.

Het ideale antisepticum bevat volgende eigenschappen:

• Is breedspectrum en dus werkzaam zowel tegen bacteriën, schimmels als sporen
• Heeft een lage cytotoxiciteit, wat betekent dat de werkzame dosis lager moet zijn dan de toxische dosis.
• Is hypoallergeen.
• Wordt minimaal geïnactiveerd door organisch materiaal.
• Heeft een snelle en langdurige werking.
• Blijft zo lang mogelijk stabiel.

In de praktijk kennen we bij een wonde vaak niet het micro-organisme dat de infectie veroorzaakt. Vandaar dat de voorkeur uitgaat naar een breedspectrum antisepticum. Indien later een micro-organisme geïsoleerd wordt, kan er indien wenselijk een meer gericht antisepticum aangewend worden. Momenteel is er onvoldoende evidentie om één antisepticum te adviseren als de gouden standaard (Barrigah-Benissan, 2022).

De biocompatibiliteitsindex (BI) is een concept dat de antibacteriële activiteit van een antisepticum vergelijkt met zijn cytotoxiciteit. Een BI groter dan één geeft aan dat het antisepticum een breed werkingsspectrum heeft tegen micro-organismen en een laag niveau van cytotoxiciteit tegen fibroblasten en keratinocyten (Müller et al, 2008).

De BI van een antisepticum kan helpen bij het selecteren van een product zowel op basis van zijn antimicrobiële prestaties als van zijn cytotoxiciteit. De BI is niet bekend voor alle antiseptica en is daarom niet opgenomen in dit document.

Aandachtspunten bij gebruik van antiseptica:

• Reinig eerst de wonde om een maximale werking van het antisepticum te bekomen en inactivatie door organisch materiaal te voorkomen (Kiopekzis, 2016).
• Meng of gebruik nooit twee verschillende antiseptica na elkaar en indien noodzakelijk, spoel tussendoor.
• Gebruik de correcte concentratie.
• Respecteer de voorgeschreven contacttijd.
• Controleer de houdbaarheidsdatum.